تجزیه ساختار ژنتیکی برخی صفات مهم زراعی در برنج با استفاده از تجزیه لاین × تستر

به منظور تعیین ساختار ژنتیکی شماری از صفات مهم زراعی و هم چنین قابلیت های ترکیب پذیری عمومی و خصوصی آنها به منظور استفاده در برنامه های اصلاحی برنج، تعداد 8 ژنوتیپ برنج در قالب تجزیه لاین× تستر مورد بررسی قرار گرفتند. کلیه ژنوتیپ ها، شامل 15 نسل f1 به همراه 8 ژنوتیپ والدی، در سال 1380، برای11 صفت مهم زراعی و کمّی از جمله عملکرد و اجزای آن، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار بررسی شدند. واریانس قابلیت های ترکیب پذیری عمومی ( gca ) و خصوصی ( sca ) برای اغلب صفات معنی دار شد. از میان ژنوتیپ های مورد بررسی ارقام خزر و سالاری دارای ترکیب پذیری عمومی مثبت و معنی دار برای عملکرد دانه بودند درحالی که برای صفت تعداد پنجه بارور ارقام سالاری و کانتو دارای قابلیت ترکیب پذیری عمومی مثبت و معنی داری بودند. تلاقی های سنگ جو/دمسیاه، لاین213/ سالاری و کانتو/حسن سرایی دارای قابلیت ترکیب پذیری خصوصی مثبت و معنی دار برای صفت عملکرد دانه بودند. سهم واریانس افزایشی برای صفات تعداد دانه پر درخوشه و تعداد روز تا 50 درصد گل دهی، عرض دانه، وزن هزار دانه بیشتر از واریانس غالبیت بوده در حالی که برای سایر صفات میزان واریانس غالبیت بر افزایشی فزونی داشت. بنابراین ژنوتیپ های با ترکیب پذیری عمومی معنی دار می توانند به عنوان یکی از ارقام والدینی در برنامه اصلاح صفات مورد بررسی، استفاده شوند و تلاقی های با ترکیب پذیری خصوصی معنی دار، می توانند در برنامه تولید واریته های برنج هیبرید مورد استفاده قرار گیرند.